Co to są węglowodany?

Wiele osób uważa węglowodany za wroga szczupłej sylwetki i starają się maksymalnie wyeliminować je z codziennej diety. Tymczasem węglowodany to składniki pokarmowe, które są niezbędne w zbilansowanym odżywianiu. W naszym organizmie pełnią rolę materiału zapasowego, nie może więc ich zabraknąć. Warto poznać, czym dokładnie są węglowodany, w jakich produktach można je znaleźć i które z nich są najlepsze dla prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu.

Pod względem chemicznym węglowodany to związki złożone z węgla, wodoru i tlenu, a więc są cukrami. I to takimi, które w naszej diecie są niezbędne. Węglowodany należą obok białek i tłuszczów do najważniejszych składników budulcowych naszego organizmu. W warunkach naturalnych węglowodany są syntezowane przez rośliny z wody oraz dwutlenku węgla. Większość węglowodanów można więc znaleźć w produktach roślinnych, a jedynie kilka wyjątków – w produktach zwierzęcych. Dla człowieka węglowodany są jednym z najważniejszych źródeł energii, nie można więc ich całkowicie wyeliminować z diety.

Zła sława, jeśli chodzi o węglowodany, pojawiła się kilkanaście lat temu, gdy na topie były różnego rodzaju diety białkowe, których podstawą było spożywanie dużych ilości białek przy niemal całkowitym wyeliminowaniu węglowodanów. Okazało się jednak, że takie restrykcyjne monodiety są bardzo szkodliwe dla organizmu. Codzienne, zbilansowane odżywanie powinno umiejętnie łączyć wszystkie składniki pokarmowe – zarówno węglowodany, jak i tłuszcze czy białko. Wykluczanie któregokolwiek z tych składników na rzecz innych może powodować zaburzenia funkcjonowania całego organizmu.

Węglowodany proste i złożone

Ze względu na swoją budowę, węglowodany dzielą się na cukry proste oraz złożone. Cukry proste to między innymi glukoza, fruktoza, sacharoza czy maltoza. Są one bardzo szybko przyswajane przez organizm, gdyż składają się z pojedynczych lub podwójnych cząsteczek cukrów. Organizm może je więc od razu wykorzystać do wszystkich reakcji chemicznych zachodzących w różnych narządach. Węglowodany złożone to już bardziej rozbudowane związki chemiczne, takie jak skrobia, glikogen, celuloza, inulina. W organizmie są one rozkładane zdecydowanie dłużej. Z punktu widzenia odżywiania węglowodany złożone są bardziej korzystne, gdyż na długo powodują uczucie sytości i nie powodują gwałtownych skoków poziomu cukru we krwi.

Funkcje węglowodanów w organizmie

W naszym organizmie węglowodany są przede wszystkim nośnikiem energii. Każdy gram węglowodanów dostarcza 4 kcal, które są wykorzystywane między innymi do utrzymania stałej temperatury ciała, zapewnienia ciągłej pracy mózgu, serca, mięśni oraz całego układu pokarmowego. Regularne spożywanie węglowodanów zapewnia też utrzymanie właściwego poziomu cukru we krwi, co ma przełożenie na prawidłowe funkcjonowanie wielu narządów oraz układu krwionośnego. Węglowodany są też źródłem zapasowej energii, która gromadzi się w postaci cukru złożonego glikogenu w wątrobie oraz w mięśniach. To właśnie po te rezerwy organizm sięga w sytuacji głodu i dopiero po wykorzystaniu całego dostępnego zapasu glikogenu sięga do poważniejszych zapasów zgromadzonych w tkance tłuszczowej.

Węglowodany nieprzyswajalne, ale pożyteczne

Wśród węglowodanów, które dostarczamy do organizmu z pożywieniem większość jest przyswajalna, ale niektóre jedynie przechodzą przez układ pokarmowy i są z niego wydalane. Należy do nich między innymi błonnik pokarmowy, czyli włókno roślinne, którego nasz organizm nie przetwarza, ale za to bardzo potrzebuje. Błonnik mocno pęcznieje w żołądku i przechodząc przez układ pokarmowy zbiera wszystkie toksyny i szkodliwe produkty przemiany materii. Reguluje pracę całego układu pokarmowego, a także układu krążenia. Ma działanie antymiażdżycowe, obniża ciśnienie krwi i poziom cholesterolu. Choć należy do węglowodanów nieprzyswajalnych, zdecydowanie jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu i nie należy o nim zapominać w codziennej diecie.

Węglowodany złożone – korzystne dla diety

Z punktu widzenia odżywiania o wiele cenniejsze dla naszego organizmu są węglowodany złożone. Nie tylko dlatego, że dłużej się rozkładają, ale również występują w produktach, które są także bogate w cenne witaminy i składniki mineralne. Wbrew pozorom, węglowodany, choć są cukrami, nie występują jedynie w słodyczach. Doskonałym źródłem złożonych węglowodanów są produkty pełnoziarniste, kasze, płatki owsiane i z innych zbóż, a także rośliny strączkowe. Nie należy więc ograniczać węglowodanów w naszej diecie, gdyż wtedy możemy doprowadzić do niedożywienia naszego organizmu. Warto natomiast zadbać o zbilansowaną i przemyślaną dietę oraz na co dzień spożywać węglowodany złożone, które są zdecydowanie lepiej przyswajalne i bardziej potrzebne naszemu organizmowi niż cukry proste.